Şotland Pişiyi: Fizioloji Quruluşu, Tarixi

Heyvansevərlərin sevimlisinə çevrilmiş Şotland pişiyi ilk baxışdan qeyri-adi görkəmi ilə diqqət çəkir. Onun başının üzərinə əyilmiş kiçik və yumru qulaqları, iri və ifadəli gözləri, mehriban təbiəti ilə sanki ev üçün doğulmuşdur. Amma onun görünüşündəki bu sevimliliyin arxasında xüsusi bir genetik miras və müəyyən qayğı ehtiyacları dayanır. Ona sahib çıxmaq istəyənlər üçün bu, sadəcə bir ev heyvanı deyil, həm də sevgi, məsuliyyət və uzunmüddətli qayğı deməkdir.

Bu pişiyi digərlərindən fərqləndirən nədir?

Şotland pişiyi xüsusilə qulaqlarının forması ilə tanınır. Onların genetik quruluşunda baş verən dəyişiklik səbəbilə qulaqları aşağıya doğru bükülür. Bu əyilmə pişiyin doğulmasından təxminən 20-30 gün sonra özünü göstərir və onu digər pişik növlərindən vizual olaraq tamamilə ayırır.

Bu pişiklərin bədən quruluşu da onları digərlərindən fərqləndirir: orta ölçülü bədən, möhkəm sümük strukturu, qısa və sıx tüklü dərisi, yumru baş, iri gözlər və qısa boyun. Bu fiziki quruluş Şotland pişiyini həm estetik, həm də balanslı görünüşlü edir. Uzun tüklü variantlarına “Highland Fold” deyilir və onların quyruqları daha tüklü, baxışları isə daha yumşaqdır.

Genetik quruluş və sağlamlıq məsələləri

Şotland pişiyinin fərqli görünüşünün səbəbi “Fd” adlı dominant genin daşıyıcısı olmasıdır. Bu gen pişiyin qulaq qığırdağını yumşaldaraq onun əyilməsinə səbəb olur. Ancaq bu gen təkcə qulaq formasını deyil, eyni zamanda bütün skelet sistemini təsirləndirir.

Əgər bir pişik hər iki valideyndən bu dominant geni alarsa (homoziqot hal), onun oynaqlarında və sümüklərində ciddi deformasiyalar baş verə bilər. Bu isə zamanla pişiyin hərəkət qabiliyyətini azalda, ağrılar yarada bilər. Bu vəziyyətə “osteoxondrodistrofiya” deyilir və mütləq baytar nəzarətində olmalıdır.

Sağlamlıq problemlərinin qarşısını almaq üçün bu cinsin tək daşıyıcı ilə cütləşdirilməsi və mütəmadi olaraq rentgen, qan analizi və digər müayinələrin aparılması vacibdir.

Tarixi mənşəyi: Susie-dən dünyaya yayılan cins

Şotland pişiyinin tarixi çox da uzaqlara getmir. 1961-ci ildə Şotlandiyada yerləşən bir fermada, Susie adlı ağ tüklü pişik doğulur. Onun fərqli qulaq quruluşu ev sahiblərinin diqqətini çəkir. Susie-nin bu mutasiyalı qulaq forması balalarına da ötürülür. William Ross adlı fermer bu pişiklərin yetişdirilməsinə başlayır.

Ross, bu pişiyi Britaniya Qısa Tüklü pişiklərlə cütləşdirərək yeni bir cinsin əsası qoyur. 1970-ci illərdə bu cins ABŞ-a gətirilir və burada daha da inkişaf etdirilir. Bu gün “Scottish Fold” adı ilə tanınan bu cins dünyanın bir çox ölkəsində sevilərək saxlanılır.

Amma bəzi ölkələrdə bu cinsin yetişdirilməsi qadağandır. Məsələn, Şotlandiya, Niderland, Norveç və Almaniyada bu pişiklərin genetik sağlamlığı ilə bağlı narahatlıqlar səbəbindən onların çoxaldılması etik baxımdan uyğun sayılmır.

Şotland pişiyi ailə üzvü kimi

Bu pişiklər sakit, mehriban, az aqressiv və insanlara qarşı olduqca səbirli olurlar. Onlar ailə mühitinə çox yaxşı uyğunlaşır, xüsusilə uşaqlarla və digər heyvanlarla mehriban davranırlar. İtlərlə belə birlikdə yaşaya bilirlər.

Bu cins pişiklər sahibləri ilə emosional bağ qurmağa meyillidirlər. Onlar evin sakit guşəsində rahatlanmağı sevsələr də, bəzən sahiblərinin yanında gəzməyi, onların dizində yatmağı xoşlayırlar. Ən önəmlisi isə odur ki, bu pişiklər təzyiq və gərginlik yaratmadan, sakit həyat tərzi keçirirlər.

Qulluq və baxım: məsuliyyət tələb edən gözəllik

Şotland pişiyinin baxımı orta səviyyəli çətinlikdədir. Aşağıdakı istiqamətlərdə davamlı qulluq lazımdır:

• Qidalanma: Keyfiyyətli və balanslı pişik yemləri seçilməlidir. Bu cinsin oynaq və sümük sağlamlığı üçün kalsium və omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngin qidalar tövsiyə olunur.
• Gigiyena: Qulaqları xüsusi diqqət tələb edir, çünki onların formasına görə içəri toz və mikrob asanlıqla toplanır. Həftədə bir dəfə xüsusi gigiyena vasitələri ilə təmizlənməlidir.
• Tük baxımı: Qısa tüklü variantlar üçün həftədə bir dəfə, uzun tüklülər üçün isə ən azı iki dəfə daraqla baxım aparılmalıdır.
• Fiziki aktivlik: Bu pişiklər sakit olsalar da, oyun və hərəkətə meyillidirlər. Onlar üçün interaktiv oyuncaqlar və dırmaşma lövhələri faydalıdır.

Necə və haradan almaq olar?

• Yetişdirici fermalar: Peşəkar breeder-lər genetik testlər keçmiş, sağlamlıq sənədləri və peyvəndlər tamamlanmış bala pişiklər təqdim edirlər. Bu üsulla pişik əldə etmək daha bahalı, lakin daha təhlükəsizdir.
• Heyvan sığınacaqları: Şotland pişiklərini bəzən sahibsiz heyvan sığınacaqlarından da əldə etmək mümkündür. Bu həm pişiyə yeni həyat verməkdir, həm də iqtisadi baxımdan sərfəlidir.
• Online platformalar: Azərbaycanda PetGlobals.az, Instagram və Facebook üzərindən bu cinsə aid elanlar tapmaq mümkündür. Ancaq bu hallarda alıcıların diqqətli olması və bütün lazımi sənədləri yoxlaması vacibdir.

Şotland pişiyi özünəməxsus görkəmi, mehriban xasiyyəti və sakitliyi ilə hər bir ev üçün ideal yoldaşdır. Amma onun genetik sağlamlığı, xüsusi baxım tələbləri və müəyyən maliyyə yükü olduğunu da unutmaq olmaz. Bu pişiyi sevənlər onun rifahını, sağlamlığını və emosional ehtiyaclarını diqqətdə saxlamalıdırlar.

Sevgi və məsuliyyət birlikdə olduqda, Şotland pişiyi sizin ailənizin unudulmaz bir üzvünə çevriləcək.

Ən Çox Verilən Suallar