Son illərdə xaricdə təhsil almaq istəyən tələbələrin sayı günü-gündən artmaqdadır. Dünyanın ən yaxşı və qabaqcıl universitetlərinə xüsusilədə, hər bir tələbənin xəyalı olan və üç əsrdən çoxdur ki, fəaliyyət göstərən Hardvard Universitetinin yerləşdiyi Amerikada təhsil almağa bir çox gənclərimiz can atır. Lakin Amerikada təhsil almaq xarici vətəndaşlar üçün olduqca baha başa gəlir. Hər təhsil ili üçün orta hesabla 30.000 dollara maliyyə vəsaiti lazımdır. Bu səbəbdən tələbələr Amerikada təhsil almaq arzularını təqaüd proqramları vasitəsilə gərçəkləşdirirlər.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Bəs Amerikada Təqaüdlə Necə Təhsil Almaq Olar?
Birazdan sizə təqdim edəcəyimiz 10 addımla siz Amerikada təqaüdlə necə təhsil ala biləcəyinizə dair ətraflı məlumat ala biləcəksiniz. Lakin addımlarla tanış olmamışdan əvvəl burada bir məqama diqqət etməlisiniz ki, təqdim edəcəyimiz addımlar qəbul olmaq istədiyiniz universitetlər və ixtisaslara görə fərqlilik və dəyişiklik göstərə bilər. Bu səbəbdən dolayı siz qəbul olmaq istədiyiniz universitetlərin tələb və göstəricilərini özünüzdə araşdırmalısınız. Biz sizə ümumi qaydaları və tələb olunan göstəriciləri paylaşmışıq. Elə isə gəlin çox vaxt itirmədən başlayaq!
1.Magistr Proqramının Ödənişləri və Assitantlıq
ABŞ-da magistr dərəcələri (magistr və doktorantura) bir araşdırma köməkçisi (research assistant) və ya müəllim köməkçisi (teaching asistant) işləyə biləcəyiniz müddətcə pulsuzdur. Əlbəttə ki, bu vəzifələri amerikalıların əlindən almaq çətin olsa da, çox yaxşı ingilis diliniz və yüksək qiymət ortalamınz (GPA) varsa bu vəzifələr üçün müraciət edə və departementin idarə heyətinin səsverməsinə daxil ola bilərsiniz. Bu səsvermə kafedranın professorları tərəfindən aparılır və hər br namizəd görüş zamanı fərdi olaraq araşdırılır. Şöbənin büdcəsinə görə həmin ildə seçiləcək köməkçilərin sayı müəyyən edilir və seçilir.
Bəs köməkçi seçildikdən sonra universitet birbaşa pulsuz olur? Təbii ki, xeyr. Səsvermədə seçilməyiniz bu hüququn sizə verildiyini göstərir. Doktorantların tədqiqat layihələri olmalı və ya öz layihələrini, ya yazarlar ya da professorlarla görüşərək mövcud layihələrdə iştirak etməyə çalışmalıdırlar. Magistr tələbələri isə tezisle magistr təhsili almaq məcburiyyətində deyillər, amma tezissiz magistr dərəcəsi minlərlə dollar ödəmək deməkdir. Buna görədə, doktorantlar kimi magistrantlarda professorlarla görüşərək açıq mövqe tapmağa çalışmalıdırlar. Progessorlar sizi istəsədə təəssüfki, büdcə olmadığı (funding) zaman sizi tədqiqat qruplarına daxil edə bilməzlər.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Deyək ki, assistant ola bilmədiniz. Amerkadakı ali məktəblərin (graduate schools) meyarlarına cavab verdiyiniz müddətcə sizi ödənişli olaraq qəbul edəcəklər. Ödənişlər məktəbdən məktəbə və proqramdan proqrama dəyişir. MBA proqramları və mühəndislik proqramları ən yüksək ödənişli proqramlar olaraq bilinir. MBA proqramları ildə orta hesabla 30.000 ilə 60.000 dollar arasında, mühəndislik proqramları isə yerli tələbələr üçün 10.000 dollar tələb etdiyi halda, xarici tələbələr üçün 25.000 dollar tələb edə bilir. Assistant olduğunuz təqdirdə bu ödənişlər universitet tərəfindən qarşılanır və sizə aylıq maaş ödənilir. Aylıq maaşlarda universitetdən universitetə və yaşadığınız şəhərdəki kirayə haqqı və buna bənzər xərclər nəzərə alınmaqla təyin olunur.
2.İngilis Dil Biliyi
Əslində ABŞ-da əcnəbi tələbə olaraq magistr dərəcəsinə qəbul olmaq üçün ən vacib 2 ön şərt var. Bunlardan birincisi sizin ingilis dil bilikləriniz, ikincisi isə universitet ortalama göstəriciniz yəni GPA balınızdır. Amerika universitetləri magistr proqramlarına qəbul olmaq üçün, sizin ingilis dil biliyinizi sübut etmək məqsədilə sizdən beynəlxalq dil sertifikatı tələb edəcəkdir. Həmin sertifikatlardan ən çox tələb və qəbul olunanı TOEFL-dir. Lakin əksər universitetlər isə İELTS sertifikatınıda tələb və qəbul edə bilir. Bu sertifikatları əldə etmək üçün imtahanlara girməli və universitet tərəfindən tələb olunan minimal balı toplamasınız.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
3.Graduate Record Examination (GRE)
Bu imtahan əslində Türkiyədəki ALES imtahanına bərabərdir. GRE imtahanını vermədən və minimal balı toplamadan ABŞ-da magistratura proqramlarına müraciət edə bilməzsiniz. ALES imtahanı GRE imtahanına nisbətən daha sadə və asandır. İmtahana girib və tələb olunan minimal balı topladıqdan sonra, nəticənizi qəbul olmaq istədiyiniz universitetlərə online olaraq müraciətinizdə göndərməlisiniz. Universitetlər hər il magistratura proqramları üçün tələb etdikləri orta GRE ballarını rəsmi saytlarında paylaşırlar. İmtahana hazırlaşarkən tələb olunan balla tanış olmanız sizin üçün faydalı olacaqdır.
4.Universitet araşdırması və Müraciət
Universitet araşdırması və müraciət işləri əslində həm asan, həmdə çətindir. Çünki bu işlər çox araşdırma tələb edir. Bu səbəbdən dolayı Google axtarış sistemindən bacarıqla istifadə etməniz lazımdır. Axtarış edərək Google-dan ABŞ-dakı universitetlər və təhsil almaq istədiyiniz magistr proqramları haqqında ətraflı məlumat ala bilərsiniz. Bu şəkildə ən çox üstünlük verilən, ən uyğun və ya araşdırma üçün ən çox büdcə ayıran universitetləri tapa bilərsiniz. Bu universitetləri tapıb qərar verdikdən sonra müraciət üçün tələb olunan göstəricilər ilə tanış ola bilərsiniz.
Hər bir universitetin rəsmi saytında Graduate School bölməsi var. Bu bölmədə sizə proqramın ödənişləri, assistant imkanları və maaş haqqında ətraflı məlumat verilir. GRE nəticəniz ilə birlikdə tələb olunan sənədləri ərizəni online olaraq doldurduqdan sonra universitetə təqdim etməlisiniz. Nəticələr isə elektron poçtunuza göndərilən məktubda bildirilir.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
5. Magistr Proqramları üçün Müraciət Haqqı
Universitetlərin rəsmi saytlarına daxil olduqda sizə lazım olan bütün məlumatları Admissions (Qəbullar) bölməsində verilir. Proqrama müraciət haqqınıda həmin bölmədə görə bilərsiniz. ABŞ universitetlərinin 90%-i magistr proqramlarına müraciət etmək üçün ödəniş tələb edirlər. Ödənişin miqdarıda universitetdən universitetə dəyişir və orta hesabla 50 ilə 100 dollar arasındadır. Bəzi universitetlər isə müraciət üçün heç bir ödəniş tələb etmir. Ödəniş tələb edən universitetlər isə müraciət mərhələlərini tamamladıqdan sonra son mərhələyə saxlayırlar. Ərizə haqqı isə debet və ya kredit kratı ilə online ödənilə bilir.
6.Grade Point Average (GPA) Ortalama Qiymət və Onun Əhəmiyyəti
Universitet qiymət ortalamanız yüksəkdirsə, sizin magistr proqramlarınıza qəbul olmaq şansınızda bir o qədər yüksəkdir. Əgər bakalavr GPA-nız zəifdirsə qalan meyarlara cavab verdiyiniz təqdirdə komitə yenədə müraciətinizi dəyərləndirəcək. Bu zaman gərək sizin digər göstəriciləriniz çox yüksək olsun.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
7.Housing – Ev və ya Yataqxana tapmaq
Amerika universitetləri magistr və bakalavr tələblərinə ayrı yataqxanalar verir. ABŞ universitetlərinin yataqxanaları isə bildiyimiz tipik yataqxanalar kimidir. Universitet yataqxanalarında qalmaq istəmədiyiniz təqdirdə, Craigslists saytından və ya buna bənzər başqa saytlardan kirayə mənzil tapa bilərsiniz. ABŞ-da bir əcnəbi olaraq ev sahibi olmaq ümumiyyətlə çətin bir prosesdir, hələki Sosial Təhlükəsizlik Nömrəniz yoxdursa. Buna görədə sizin üçün universitet yataqxanalarında qalmanız daha asan və rahat olacaqdır.
8.Dərəcə Seçmə
Amerika univesitetləri magistr proqramlarına müraciət edtidiyiniz zaman sizdən eyni zamanda müraciət etmək istədiyiniz dərəcənin növünü seçmənizi tələb edəcəkdir. Məsələn, mühəndislik proqramlarında magistr dərəcələri Elm və Mühəndislik olaraq iki dərəcəyə ayrılır. Magistr təhsili almaq istəyən tələbələr Elm Magistri proqramını, tezisi olmayan və ödənişli əsaslarla təhsil almaq istəyən tələbələr isə Mühəndislik Magistr Proqramını seçməlidirlər.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
9.Tövsiyə Məktubu və ya Referans məktubu
İki adda bilinən bu məktub Amerika universitetlərinin magistr proqramlarına qəbul prosesində ən stressli hissəsidir. Çünki ABŞ universitetləri sizdən ən az 3 referans məktubu təqdim etməyinizi tələb edəcəkdir. Referans məktublarını isə sistemə siz yox, məktubu yazan şəxslərin email adresi ilə göndərmələri tələb olunur və sizin həmin məktubları açıb oxumanız qadağandır. Məktubları oxuma haqqınızı rədd etmədiyiniz təqdirdə isə magistr proqramına müraciət ərizəniz avtomatik olaraq rədd ediləcəkdir.
10.Təqaüd İmkanları
Amerikada magistr proqramlarına müraicətiniz zamanı özünüzü təqdim etməli və ya təqaüdü nə üçün istədiyinizi bildirən səbəbləri yazılı şəkildə bildirməlisiniz. Amerika universitetlərində təqaüdlə təhsil almaq üçün bir çox təqaüd proqramları mövcuddur. Təqaüd imkanlarını izləmək və son tarixlərdən xəbərdar olmaq üçün universitet səhifələrini izləməniz lazımdır. Çünki təqaüd proqramları zamanı şöbələr çoxlu elanlar verir və tələbələrə xatırladır. Təqaüd proqramları haqqında məlumatları yenədə universitetlərin rəsmi saytlardan ala bilərsiniz. Bütün qeyd olunan addımlar təqaüdlə təhsil almaq istəyinizdədə tələb olunur.
Yekun olaraq isə sizlərə Amerikada təhsil yolunuzda uğurlar və müraciət etdiyiniz hər bir təqaüd proqramından qəbul cavabı almağınızı arzu edirəm! Amerikada mövcud olan təqaüd proqramları haqqında ətraflı məlumatı Amerikada Hansı Təqaüd Proqramları Var? adlı məqaləmizdən linkə klik edərək ala bilərsiniz.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
